6 ปัจจัยที่ต้องรู้ก่อนออกแบบนั่งร้าน

1. ข้อกำหนดของโครงการหรืองานที่จะใช้งานนั่งร้าน

การใช้งานในแต่ละงานหรือแต่ละโครงการสิ่งสำคัญพื้นฐานที่ผู้ออกแบบต้องใส่ใจและตั้งคำถามเป็นอันดับต้นๆ เพราะแต่ละโครงการ รวมไปถึงการสร้างสะพาน จะมีข้อกำหนดหรือมาตรฐานความปลอดภัยไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่ว่าแต่ละโครงการจะมีการกำหนดข้อกำหนดขึ้นมาอย่างไร หากไม่มีข้อกำหนดชัดเจนหรือเป็นพิเศษ ผู้ออกแบบควรอ้างอิงมาตรฐานการติดตั้งและการตรวจสอบโครงสร้างนั่งร้าน มยผ.1571-62 ที่กำหนดโดยกรมโยธาธิการและผังเมือง กระทรวงมหาดไทย

2. รูปแบบและจุดประสงค์ของการใช้งานนั่งร้าน

นั่งร้านเป็นโครงสร้างชั่วคราวที่มีการนำไปใช้ประโยชน์ในรูปแบบต่างๆ หลากหลาย เช่น:

• ใช้รองรับน้ำหนักแบบหล่อคอนกรีต รองรับแบบหล่อพื้นอาคาร แบบหล่อคาน แบบหล่อสะพาน เป็นต้น
• ใช้สำหรับรองรับน้ำหนักคนหรือผู้ปฏิบัติงาน งานติดตั้งฝ้า งานติดตั้งคอมโพสิต ระบบไฟฟ้า ซ่อมบำรุงระบบ ซ่อมบำรุงเครื่องบิน
• รองรับหรือค้ำยันวัสดุหรือชิ้นงาน เช่น รับคอนกรีตพรีแคสต์ สะพาน Box girder โครงสร้างเหล็ก เครื่องรีดแผ่นหลังคา เครื่องจักร งานโครงสร้างคอนเสิร์ต

ผู้ออกแบบต้องเข้าใจถึงจุดประสงค์ในการใช้งานนั่งร้านรวมถึงบริบทและสภาพแวดล้อมต่างๆ เพื่อออกแบบนั่งร้านได้อย่างปลอดภัย ประหยัด และคุ้มค่า

3. เข้าใจสภาพพื้นที่ที่ประกอบติดตั้งนั่งร้าน

สภาพและลักษณะของพื้นที่ตั้งนั่งร้านเป็นปัจจัยสำคัญที่ผู้ออกแบบนั่งร้านต้องมีข้อมูลที่ชัดเจน เช่น ตั้งนั่งร้านบนพื้นที่แบบใด ดิน สนามหญ้า พื้นคอนกรีต พื้นทรายชายหาด พื้นที่ที่ไม่เรียบสม่ำเสมอ เพื่อที่มีอุปสรรคกีดขวาง มีลำรางขวาง อยู่ใกล้สายไฟแรงสูง ตั้งในพื้นโล่งที่อาจมีลมแรง ตั้งในน้ำ ตั้งในชุมชนที่มีคนพุกพล่าน และปัจจัยอื่น ๆ อีกมากมาย ดังผู้ออกแบบต้องเข้าใจสภาพแวดล้อมของพื้นที่ที่จะตั้งนั่งร้านและพิจารณาถึงปัจจัยเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมของพื้นที่ เพราะอาจมีผลต่อความปลอดภัย ความยากง่าย และความคุ้มค่าในการทำงานนั่งร้าน

4. น้ำหนักที่มากระทำกับนั่งร้านในแนวดิ่งและแรงอื่นๆที่กระทำกับนั่งร้าน

น้ำหนักแนวดิ่งเป็นข้อมูลสำคัญสำหรับการออกแบบนั่งร้าน เพราะหน้าที่หลักของนั่งร้านคือการรับแรงแนวดิ่ง ผู้ออกแบบต้องทราบหรือกำหนดน้ำหนักแนวดิ่งเพื่อใช้ในการออกแบบและทำรายการคำนวณนั่งร้าน นอกจากนี้ยังต้องพิจารณาแรงอื่น ๆ ที่อาจกระทบกับนั่งร้าน เช่น แรงลม แรงสั่นสะเทือนจากรถที่สัญจรหรือจากเครื่องจักร แรงจากกระแสน้ำเมื่อนั่งร้านตั้งในน้ำ

5. ความสามรถในการรับกำลังและสภาพของนั่งร้าน

การรับกำลังและสภาพของนั่งร้านที่นำมาใช้ในการออกแบบเป็นข้อมูลสำคัญที่ผู้ออกแบบต้องรู้และเข้าใจ เช่น นั่งร้านลิ่มล็อคที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 60.2 มม. หนา 3.2 มม. ของแต่ละยี่ห้อมีความสามารถในการรับกำลังที่แตกต่างกัน บางยี่ห้อมี Breaking Load 15 ตัน/ขา แต่บางยี่ห้อมี Breaking Load 21 ตัน/ขา ผู้ออกแบบต้องเข้าใจถึงกำลังของนั่งร้านที่จะนำมาใช้ออกแบบ นอกจากกำลังที่ปรากฏในผลทดสอบหรือหลักการคำนวณทั่วไปแล้ว สภาพนั่งร้านก็มีส่วนสำคัญเกี่ยวกับกำลังการรับแรง นั่งร้านที่สภาพไม่สมบูรณ์ งอ บุบ บิด เบี้ยว ข้อต่อไม่แน่น ต่อแล้วไม่ตั้งตรง จะส่งผลต่อกำลังในการรับแรง ผู้ออกแบบต้องมีข้อมูลและพิจารณาถึงเรื่องนี้เป็น

6. วัสดุที่จะนำมาใช้งานร่วมกับนั่งร้าน

มีหลายกรณีที่ต้องนำนั่งร้านไปใช้ร่วมกับวัสดุอื่น ๆ เช่นกรณีนั่งร้านรับแบบหล่อคอนกรีต ผู้ออกแบบต้องพิจารณาถึงวัสดุอื่น ๆ ที่นำมาใช้ประกอบร่วมกัน เช่น โครงเหล็กที่ใช้ทำคาน เหล็กซอย รวมถึงไม้อัดดำ เมื่อคำนวณนั่งร้านว่าสามารถรับน้ำหนักได้ ก็ต้องพิจารณาและคำนวณด้วยว่าคานจะใช้เหล็กอะไรมารับ เช่น คอนกรีตหนา 100 ซม. นั่งร้านลิ่มล็อคอาจตั้งระยะห่างได้ 1.5 ม. x 1.8 ม. แต่จะนำเหล็กกล่อง 100x100 หนา 3.2 มม. มาใช้เป็นเหล็กคานไม่ได้ ถ้าจะใช้เหล็กกล่อง 100x100 หนา 3.2 มม. มาเป็นคาน ก็ต้องกำหนดระยะห่างของนั่งร้านใหม่ เป็นต้น